Monday 1 July 2013

China ram Missionary ropui Hudson Taylor


Puanzar chauh nei lawng tan chuan thli a tâwk chauha thaw tluka duhawm hi a awm chuang lo. Zin kawng a tluan leh tluan loh pawh thli thâwt danin a hril thin. Chu lawng pawh chu puanzar chauh nei a ni a, China ram panin a kal mêk a, chumi kum chu 1854 kha a ni. Malaya Peninsula an kal lai, Papua New Guinea hnaih taka an kal lai chuan thli a awm ta hauh lo mai a. Tuifâwn chuan Papua New Guinea lam panin a lên a. Chutiang renga an awm chuan Papua New Guinea, hringei ramah tuifâwn chuan a lên lût ngei dawn tih a chiang a; lawng captian pawh chu a mangang tawh hle. Lawng captain beidawng, tihngaihna hre lo chuan a lawnga chuang ve, Pathian mi tia an sawi thin Hudson Taylor chu a va pan a, "Ka pu, Pathian mi i ni tih ka hria. Khawngaih takin thli a thâwt theih nan tawngtai ta che," tiin a va ngên chawt a. Hudson Taylor chuan, "I lawng puanzar zar phawt la, ka tawngtai ang e," a ti ve thung a. Lawng captain chu, "Thli a awm hauh si lo, lawng puanzar zarin awmzia a nei hleinem," tiin a chhâng a, Hudson, "Tawngtaina hi i rin chuan zar mai rawh," a ti a, tichuan an inthen ta a. Hudson-a chu rei pawh a tawngtai hman lo tih chuan lawng captain chu a rawn kal a, "Ka pu, i tawngtai tâwp thei tawh ang, tunah chuan thli, kan duh ang tâwk chauh kan hmu ta," a rawn ti a.

Missionary ropuite hming sawi emaw, Pathian rinchhana tih tak taka a rawngbawltu mi ropui an sawi zingah James Hudson Taylor hming kan sawi lang lo a nih chuan kan thelh hle tihna a ni ang. China ramah kum 51 chhung hun hmang a, school 125 din a, Kristiana mi 18,000 siamtu hi Krista tana thawkrim, Krista avanga tuar, Krista avanga khawvelin mi ropuia a chhiar tak a ni.

Tunge Hudson Taylor chu?

Barnsley khua, Yorkshire bial, England-ah May 21, 1832 khan a lo piang a, a thihna hmun erawh khawchhak tâwp, China rama chhunga Changsha khuaah niin, June 3, 1905 kum khan a rawng a bâwlsak hnenah a châwl ta a ni. Kum 15 mi chauh a nih laiin Gospel tract an sem a chhiar atangin a piangthar a, chumi hnu reilote, kum 17 a nih atangin China rama missionary tura kohna a hmu a ni. He kohna hi a pa tawngtai chhanna a tih loh theih loh ang; a pa hian Hudson-a a piangthar atanga reiloteah China rama kal tûl tihna a nei a, chu chu Pathian hnena a hlawhtlin theih nan China rama a fapa tir turin a ngên tlut tlut thin a ni.

Hudson-a chu China ram missionary-a kal tur chuan training ngai zawng zawngte a ti a, tichuan Sept 19, 1853 kum chuan China panin a chhuak ta a. Kum 6 chhung chu Shanghai, Swatow leh Ningpo-ah te rawng a bâwl a; hetihlai hian China Evangelization Society hnuaiah a thawk a ni. Mahse a hnu lawkah he society atang hian a châwl a, amah intumchawpin, Pathian rinchhanin a thawk zui zel a, a hnuah China Inland Mission a din ta nghe nghe. Ningpo-a a awm lai hian London Missionary Society hnuaia mi Rev. Samuel Dyer-a fanu Maria Dyer nen an innei a, an nupa chuan China-ah hian an thawk.

China Inland Mission a hlawhtlin nan hian nasa takin a tawngtai a, a tawngtaina chu chhânin a awm a, missionary 968 neiin, pawisa pawh £1,471,000 zet a hmu chhuak thei ta a. A Mission din a hlawhtlin theih nan nasa takin a thawk a, China ram dung leh vang a suar tluan nasa hle. A nupui Maria nen hian fa 7 an nei a, 1870 kum khan tuihri avangin a boral a. Hemi hnu hian Jennie Faulding nen an innei leh a, fa 2 an nei a, 1904 kum khan ani pawh hi a thi ve leh a ni.

Tawngtai thiltihtheihna chu

Tawngtai thiltihtheihna ring nghet tlattu Hudson Taylor hian tawngtai thiltihtheihzia a hmuchiang a, a rinchhan Pathian kar chêtna hmanraw pawimawh ber a nihzia a hria. China rama a rawngbâwlna pawh hi a innghahna chu tawngtaia Pathian dâwrna atangin a ni.

Zan a rei tawh hle a, Hudson-a muttui lai chuan an rawn kai harh a, nu pakhat leh a fate, ei tur nei tawh lo, nu ber damlo thi têp tawngtai a, a thi lai dawmhlum tura kohna a ni. Hmanhmawh takin a kal a, a hmun a va thlen chuan damlo hmeichhia chu a lo lêt reng a, en pawhin rei a daih dâwn lo tih a hriat a, a fate pawh chu ei tur tlachham tih hriat takin an chêr dâk hlawm a. Hudson chu a tawngtai dawn a, mahse a hrawk chu hnawhtu awm ang tak hian a awm a, a tawngtai hlei thei tlat lo; a ipah tangkaraw pawisa tlang khat a awm a, a thinlung chuan, "Tenawm lutuk, mi dangte Pathian hmangaihna leh khawngaihna i hrilh a, nangmah erawh chuan i ringhlel si a ni maw, khawiah nge i pawisa kha," tia hrilh angin a hria a. A pawisa chu a la chhuak a, a daih tâwk ei tur a lei a, tichuan an ei tlang a. Ani pawh chuan pawisa a nei tawh lo, a tuka ei tur pawh a nei tawh chuang lo. Chutia ei tur an neih ang ang an ei lai chuan, "Mi rethei pûktir chuan Lalpa a pûktir a ni," tih a hre chhuak a. A tuk khua a lo vâr chuan mak tak maiin, rangkachak pawisa tam deuh mai hi a dawng a, rangkachak tangka pakhat chu tangkaraw pawisa lêt sâwm zeta tam a ni lehnghal! Hudson chuan, "Pathian bank-ah pawisa ka dah a, a pung nen lam nikhat chhungin min pe lehnghal a ni," a ti tawp mai!

A innghahna, a thupui chu "Pathian kaltlangin, tawngtaina hmangin mi tupawh hi tihdanglam theih an ni," tih hi a ni a, a mamawh mihring hnenah a dil ngai lo va, Pathian hnenah tawngtaiin a dil mai thin a, a tawngtaina chu chhân a ni thin. Taylor hi a tlachham ve thin hle a. Missionary tura a inpuahchah a, damdawi lam a zir laiin in luah man pêk tur nei lo leh, ei tur leina takngial pawh nei lovin a awm a. Hnathawh pahin zan dar 10 thleng a tawngtai a. A tawngtai zawh chuan a in luahna nu chu a hmu ang tih hlau tak chung chuan haw a tum a, chutihlai chuan amah kaihruaitu doctor hian, "Ka damlo zinga hausa ber mai tunah hian a awmna bill pe turin a rawn kal a, pawisa pawh a rawn keng a. Taylor tun atan chuan hei hi la phawt rawh," tih pah chuan pawisa a pe a, "Karlehah i hlawh tur pawh kan tifel dawn nia," a rawn ti a. A tlâkchham leh a neih lohin a mangang ngai lo va, engkim neitu Pathian hnenah a thlen mai thin.

Pathian rinchhantu

China Inland Mission a din turte hi mihring lam atanga ngaihtuah chuan thil tih chi niin alang lo. China atanga chawlh laa a hawin, Brighton, England atangin, Pathian rinchhan tak meuh meuh chungin China Inland Mission pualin bank-ah pound 10 a dah a, chu chu a Mission bul tanna a ni deuh mai. Pound 10 atang chuan Mission chu bultan a ni ta a. A kumleh May thla chuan China Inland Mission hnuaiah missionary 24 ten China an thleng a, a hnuah mi 70 chuang an thlen belh a, a hnuah 100 chuang, a tawpah chuan missionary 800 chuang zet an nei thei a ni. Pathian rinchhan ngam lo se, pound 10 lek chuan engmah kan ang chuang lovang, ti se chuan he mission ropui tak hi a tihlawhtling thei kher lo vang.

Kum 1837 khan British leh China inkar boruak a chhe hle a, Canton-ah British-in bomb an tipuak a, chu chuan Chinese-ho thin a tirim a, Europe missionry tam tak an that a, zan khat thil thuah ringawt pawh Portugese missionary 56 thah an ni a. Hudson-a te pawh chu an inkhâwm thinna hmun an hria a, an inkhâwm laia huala tihhlum vek an tum a, anni pawh an mangang hle a, nasa takin Pathian humhimna an dil a. Chutia an tawngtai lai chuan official pakhat, an hriat ngai loh hi a rawn kal a, hmun himah a thiar chhuak a, an vai chuan a chhanchhuak a. Hudson-a chuan, "A kuta awm chuan engkim hi a vênhimna hnuaiah a awm a ni," a ti.

Hudson-a nupui Maria a thih hnu lawkin a thawhpui, missionary doctor Dr. Parker nupui a thi veleh a, a fate pali lai a thihsan a, chutihlai chuan Dr. Parker chu a hrisel loh avangin Scotland rama haw turin an rawn chah leh bawk a. Chung thil chuan an rawngbawlna nasa takin a tibuai a, Ningpo-a doctor awm chhun ber a awm loh chuan an dawmdawi-in chuan harsatna a tâwk ngei dawn tih a chiang a ni. Chubakah chuan, Dr. Parker a awm loh chuan amah kaltlanga damdawi-in enkawlna sum rawn kal thin a tawp nghal dawn bawk a, an damdawi-in chu kalpui zel theih a ni dawn lo niin alang. Mahse, Hudson chuan Pathian rinchhanin, pawisa engmah nei lovin a kalpui lui a. An rinlâwk ang ngeiin a hnu reiloteah chuan damlote ei tur an tlachham tan ta a. Hudson chuan, "Ka hminga Pa hnena in dil apiang tihin a awm ang" tih kha innghah nana hmangin Pathian hnenah a tlu lût leh rawih a. Reiloteah Europe atangin an damdawi-in tanpuina tur Pound 50 zet a rawn thleng nghal a, tichuan damdawi-in pawh harsatna awm lovin an kalpui zel thei a ni.

"Lalpa chu mi vengtu a ni a, ka tlachham lo vang" tia nung ngamte hian Pathian rinchhantlakzia an hmu thin.

No comments:

Post a Comment