Tuesday 19 January 2016

Adama nge mihring?

Pathianin mihring a siam hmasak ber hming chu Adama a ni tih Mizo Bible-ah kan hmu a. Hebrai tawng chuan Adam tih hi mihring hming a ni mai lo va, mihring tihna hrim hrim a ni. Chuvang chuan mihring hmasa ber hminga 'Adama' tih hi a dik lo thei ang em?

Mihring hmasa ber hminga Adama hman lar tanna ber nia lang chu King James Version hi a ni. King James Version hi Bible rintlak hmasa ber pawl a nih avangin a influence a nasa hle a. Sap tawng atanga tawng danga Bible lehlin dawn pawhin en berah an hmang fo a ni.

Adam tih hi Hebrai tawnga a awmzia chu mihring, mimal tihna te a ni a. Genesis 2:7 thua leia vaivuta mihring a siam kan hmuhah hian, mihring tih sawi nan 'Adam' tih a hmang a, nunna thaw a thawk luh hnuah mihring chu minung a lo ni ta, tiha mihring sawi nan hian 'Adam' tho a hmang a, chang 8-a Eden huana a dah mihring sawi nan pawh hian 'Adam' tho hman a ni. Gen. 2:19-a 'Adam' tih erawh chu a hnu zelah, tawng danga Bible lehlinah mihring pakhat hming angin hman a ni ta thung. He Adam hi eng ati nge mihring ti lo va, Adama tia lehlin a nih bik daihna chhan hi a mak ang reng hle. Thuthlung Hlui bu dang, Ezekiela bua 'Mihring Fapa' tih lang a, 'Mihring' sawi nan hian Adam tih vek hman a ni bawk.

Sap tawng Bible lehlin dangah, Genesis 2:19, Adama mimal hming anga Mizo Bible-a a lanna hmasa berah hian Adam ti lovin, 'mihring' tiin an hmang vek a (NIV, ESV, NASB, ASV), King James Version-ah chauh mihring ti lovin Adam tiin a hmang.

Mihring suala a tluk hnua Eden huana tlaia Pathian a lên laia thil thleng ziakah, Mizo Bible-ah chuan Adama leh a nupui tiin kan hmu a, mahse Sap tawng Bible - New Living Translation, ESV, NAS leh ASV te chuan 'the man' ti vekin an hmang a, thenkhatah chuan 'they' (Mz. 'an') an hmang a, King James Version-ah chauh Adam tiin a hmang. Hebrai-ah chuan 'Adam' tih tho a ni a, mihring tihna tho a ni.

Mihring tihna kha mimal hming Adama tiin kan hmang ta daih a, hei hi a dik rêng em? Tihsual a ni mai lo'ng maw?

Amaherawhchu Thuthlung Thar lamah hian mimal hming anga hman a ni tho mai a. Rom 5:14-ah chuan Paula'n Adama tih chu mihring hmasa ber hming angin a hmang a. "Adam" ti thovin a hmang a, mihring tih chauh chu nise chuan "Anthropos" tia a hman a rinawm viau. Paula hian hman chhan a nei ngei ang tih a rinawm a, Judate thu inrochun atangin a nih rinawm.

Paula hian Bible a hman ber nia lang chu Hebrai Bible, Greek tawnga an lehlin hmasak ber, Septuagint kha a ni a. Septuagint hi Aigupta rama Alexandria khuaa Juda mithiam rualten BC 300-200 inkara Hebrai Bible, Greek tawnga an lehlin a ni a, Judaten an hmang nasa hle a, a bikin, Palestina rama awm lo Judaten an hmang nasa lehzual. Ptolemy Philadelphus hunlaiin Juda mithiam 70 tena an lehlin a ni a, chuvangin a hmingah Sawmsarih (Septuagint) an ti ta a ni. Septuagint-ah hian tuna Thuthlung Hluia lehkhabu awmsa bakah hian Judithi, Tobitha, Siraka, Solomona thufing, Makkabia I & II, Esdra, Estheri bu belhna, Manessia Tawngtaina, Jeremia Lehkhathawn, Naupang Pathumte Hla, Susani, Bela leh Dragon tihte a awm. (http://www.septuagint.net/). Thuthlung Thar bua Thuthlung Hlui thu lak chhawn reng reng hi Septuagint-a mi deuh vek a ni a. Paula'n mihring hmasa ber sawi nana Adam tih a hman pawh hi Septuagint atanga a lak chhawn niin alang.

Septuagint-ah chuan Genesis 2:7-a leia vaivuta mihring a siama mihring sawi nan hian Anthropos a hmang a, chang 8-ah pawh hian anthropos tho a hmang bawk a, chang 18-ah hian mihring hmasa ber chu mihring ti ringawt tawh lovin Adam tih a hmang ta thung. Mihring suala tluk hnua Pathian huana a lên chungchangah pawh hian 'adam kai e gune', Adam leh hmeichhia tiin a ziak. (http://spindleworks.com/septuagint/Genesis.htm). Juda mithiamte hian eng vangin nge mihring tih, Hebrai tawnga Adam kha a then 'mihring' tia an lehlin a, a then 'Adama' tia mimal hminga an lehlin? Hei hi an lo inzirtir tawhna avang leh, an thu inhlanchhâwn atangin a nih hmel hle.

Amaherawhchu 'Adam' tih mihring ti mai lo a, mimal hming (personal name)-a hman a nih hian Adama kan ngaihdan hi a tidanglam hle a ni. Adama han tih hi chuan mihring fing tak mai, sâr veh vuah, changkang tak angah kan ngaih phah a, hei hian tunlaia thil hlui laihchhuah leh fossil hrang hrang hmuhchhuaha mihring hmasa landan pawm tiharsa khawpin kan ngaihdan a hruai a ni. Eden huanah khan kamrah ringa khawsa, thing rah ei mi an ni a, thingkungah pawh a lawn lung lung thin dawn tihna a ni. Eden huan atanga hnawh chhuah a nih khan, mihring chu thing rah ring mi atangin sapêltuah a tang tih a lan chianna chu Pathianin theipui hnah aiah savun kawrfual a pe a ni. Chuta tang chuan a lo fing leh deuh a, lo neihna châng a hria a, nomadic tribe atangin agriculture-ah a nun a lo innghat ta a, hei hi hnam tin hmasawnna dan thin a ni. Ramhnuaia kamrah ring mai mai atangin sapeltu a lo ni a; ramsa chu pêm kual a, ei tur thatna lam apianga tla chi an ni. Chung ramsate hmuh awlsamna apiangah mihring chu a pêm ve thin a, chuta tang chuan eizawnna changkang zawk a lo hria a, lo neih a lo thiam a, chuta tang chuan khaw ropui leh ram ropui din thei turin a lo insawhnghet ta thin a ni.

No comments:

Post a Comment